Τα βασικά νομοθετήματα των δημοσίων συμβάσεων είναι τα εξής:
Ο Νόμος 4412/2016 για τις «Δημόσιες Συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών»
Στους δημόσιους διαγωνισμούς εφαρμόζεται ο Νόμος 4412/2016 (ΦΕΚ Α’ 147/08-08-2016), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει μέχρι σήμερα.
Ο ν.4412/2016 ενσωματώνει τις διατάξεις των Οδηγιών 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ (Βιβλία Ι και ΙΙ αντίστοιχα) και συγκεντρώνει σε μία νομοθετική πράξη:
- το Ενωσιακό και Εθνικό δίκαιο
- τις συμβάσεις έργων προμηθειών και υπηρεσιών
- τις συμβάσεις άνω και κάτω των ορίων,
- την ανάθεση και εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων,
- τις συμβάσεις του κλασσικού τομέα και των εξαιρουμένων τομέων,
- ουσιαστικές και δικονομικές διατάξεις
Ο νόμος εφαρμόζεται σε όλες τις δημόσιες συμβάσεις που συνάπτουν όλες οι «αναθέτουσες αρχές» αφού καταργήθηκαν οι ειδικές διατάξεις και οι ειδικοί κανονισμοί προμηθειών των οργανισμών και εταιρειών του δημοσίου (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης κλπ).
Στην ιστοσελίδα της ΕΑΑΔΗΣΥ παρατίθεται ο Νόμος 4412/2016, όπως ισχύει και ενημερώνεται σχεδόν αμέσως όταν γίνει κάποια νέα τροποποίηση.
Ιδιαίτερα χρήσιμος είναι ο Πίνακας Περιεχομένων του Νόμου με παραπομπές (links) στα άρθρα του νόμου.
Η Οδηγία 2014/24/ ΕΕ του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
Λόγω της μεγάλης σημασίας των δημοσίων συμβάσεων και αναθέσεων στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά αλλά και για την αντιμετώπιση των προκλήσεων, από την εξέλιξη του πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού πλαισίου αποφασίστηκε ο εκσυγχρονισμός του πλαισιού των δημοσίων συμβασεων με απλοποίηση των κανόνων, αύξηση της αποτελεσματικότητας και ενίσχυση της αποδοτικότητάς τους.
Στις 15 Ιανουαρίου 2014 εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι παρακάτω Οδηγίες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕΕΕ):
α) 2014/24/ΕΕ «σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες και την κατάργηση της οδηγίας 2004/18/ΕΚ»,
β) 2014/25/ΕΕ «σχετικά με τις προμήθειες φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών και την κατάργηση της οδηγίας 2004/17/ΕΚ» και
γ) 2014/23/ΕΕ «σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης»
Η Οδηγία 2014/24/ ΕΕ θεσπίζει τους κανόνες για τις διαδικασίες των δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και μελετών, των οποίων η αξία εκτιμάται ότι δεν υπολείπεται των κατώτατων ορίων που προβλέπονται σε αυτόν (“κατώφλια”).
Ο ν.4412/2016 αποτελεί την προσαρμογή του ελληνικού δικαίου των δημοσίων συμβάσεων στην ανωτέρω Οδηγία.
Ο Κανονισμός της ΑΕΠΠ (Π.Δ. 39/2017)
Στο Π.Δ. 39/2017 «Κανονισμός εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών ενώπιον της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών» περιέχονται οι δικονομικές διατάξεις που εφαρμόζονται κατά την εξέταση των προδικαστικών προσφυγών ενώπιον της ΑΕΠΠ.
Οι διατάξεις εφαρμόζονται στις διαφορές που αναφύονται κατά τη διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων του ν. 4412/2016, με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ, άνευ ΦΠΑ.
Επίσης εφαρμόζεται στις διαφορές που ανακύπτουν κατά τη διαδικασία ανάθεσης συμφωνιών πλαίσιο, συμβάσεων παραχώρησης και δυναμικών συστημάτων αγορών.
Για να διαβάσετε περισσότερα για την ΑΕΠΠ πατήστε εδώ και για τη διαδικασία ενώπιον της ΑΕΠΠ εδώ.
Το Π.Δ. 18/1989 Κωδικοποίηση διατάξεων νόμων για το Συμβούλιο της Επικρατείας και ο Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας
Οι αναφυόμενες διαφορές από τις διοικητικές συμβάσεις έχουν ακυρωτικό χαρακτήρα και υπάγονται στην αρμοδιότητα των Διοικητικών Εφετείων ή του ΣτΕ. Στην δικαστική προστασία εφαρμόζεται ο Ν 4412/2016 και οι ειδικές ρυθμίσεις αυτού (π.χ. αναλογικό παράβολο, δυνατότητα ασκήσεως αιτήσεως αναστολής πριν από την άσκηση της αιτήσεως ακυρώσεως) διαφορετικά ισχύουν οι γενικές διατάξεις του Π.Δ. 18/1989.
Ο Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας (Ν. 2690/1999)
Ο Νόμος 2690/2019 αποτελεί καταγραφή των αρχών και των διαδικασιών που διέπουν τον τρόπο:
α) έκδοσης διοικητικών πράξεων,
β) συγκρότησης καιλειτουργίας συλλογικών οργάνων
γ) συμπεριφοράς της διοίκησης προς τους πολίτες.
Ο Κώδικας αφορά το Δημόσιο, τους ΟΤΑ και τα ΝΠΙΔ του δημόσιου τομέα.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ. Ιδιαίτερη χρησιμότητα στη διαγωνιστική διαδικασία, ιδίως όταν ο διαγωνισμός δεν διενεργείται ηλεκτρονικά, έχει το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα (άρθρο 5 ΚΔΔιαδ). Αποτελεί ειδικότερη έκφανση του δικαιώματος στην πληροφόρηση (άρθρο 5Α του Συντάγματος) και συγκαταλέγεται στα λεγόμενα αμυντικά δικαιώματα του διοικουμένου, καθώς αποσκοπεί στην προστασία του από τις αυθαιρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης.
Κάθε ενδιαφερόμενος που θέλει να λάβει γνώση των διοικητικών ή ιδιωτικών εγγράφων που φυλάσσονται στις δημόσιες υπηρεσίες (αναθέτουσα αρχή) οφείλει προηγουμένως να υποβάλει γραπτή αίτηση προς τη Διοίκηση ζητώντας είτε να μελετήσει το έγγραφο στο κατάστημα της εκάστοτε υπηρεσίας, είτε να του χορηγηθούν αντίγραφα. Η Διοίκηση έχει στη διάθεσή της είκοσι (20) ημέρες για να ικανοποιήσει το σχετικό αίτημα ή να το απορρίψει αιτιολογημένα.
Για την πρόσβαση σε ιδιωτικά έγγραφα που φυλάσσονται σε δημόσιες υπηρεσίες και είναι σχετικά με την υπόθεση του αιτούντος, η οποία εκκρεμεί σε αυτές ή έχει διεκπεραιωθεί από αυτές, ο αιτών θα πρέπει να επικαλείται και να αποδεικνύει στην αίτησή του ότι έχει ειδικό έννομο συμφέρον.
Η άσκηση του δικαιώματος τελεί υπό τους περιορισμούς που αναφέρονται περιοριστικά στην παράγραφο 3 του άρθρου 5 του ΚΔΔιαδ.
Ο Ν. 3312/2003 για το «ΠΟΘΕΝ ΕΣΧΕΣ»
Σύμφωνα με το Νόμο 3213/2003 από την 1/1/2015 ο ιδιοκτήτης, οι εταίροι, οι βασικοί μέτοχοι, τα εκτελεστικά μέλη οργάνου διοίκησης και τα διευθυντικά στελέχη ελληνικών επιχειρήσεων που συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις έχουν υποχρέωση υποβολής Δήλωσης Περιουσιακής Κατάστασης (ΔΠΚ) των ιδίων, των συζύγων τους και των ανήλικων τέκνων τους, εφόσον το αντικείμενο των συμβάσεων υπερβαίνει το ποσό των 150.000 ευρώ ανά διαγωνισμό ή 300.000 ευρώ για συμβάσεις δημοσίων έργων.
Τα ίδια πρόσωπα υποχρεούνται να υποβάλλουν και Δήλωση Οικονομικών Συμφερόντων (ΔΟΣ).
Η αρχική δήλωση θα πρέπει να περιλαμβάνει τα υφιστάμενα κατά το χρόνο της υποβολής της στοιχεία και υποβάλλεται μέσα σε ενενήντα (90) ημέρες από την απόκτηση της ιδιότητας.
Τα μετέπειτα έτη, η δήλωση υποβάλλεται κάθε χρόνο κατά το διάστημα της διατήρησης της ιδιότητας και για ένα έτος μετά τη λήξη ή την απώλειά της.
Οι συνέπειες παράλειψης είναι σημαντικές (συνήθως άνοιγμα λογαριασμών, πρόστιμο , ποινικές κυρώσεις). Στην περίπτωση που η εταιρεία έχει διευθυντικά στελέχη ή εκτελεστικά μέλη (μέλη που δεσμεύουν δηλ. με την υπογραφή τους την εταιρεία ) πρέπει να συντάξουν και αυτοί τη σχετική δήλωση.
Οι υπόχρεοι οφείλουν να δηλώσουν τα παγκόσμια περιουσιακά στοιχεία αυτών, των συζύγων τους και των ανήλικων τέκνων τους.
Η δήλωση υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας Σύστημα Δήλωσης Περιουσιακής Κατάστασης (www.pothen.gr) , με χρήση των κωδικών του συστήματος TAXIS εδώ.
Ο Ν. 3310/2005 για τον βασικό μέτοχο
Σύμφωνα με το ν.3310/2005 «Μέτρα για τη διασφάλιση της διαφάνειας και την αποτροπή καταστρατηγήσεων κατά τη διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων» απαγορεύεται η σύναψη δημοσίων συμβάσεων με επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης, καθώς και με τους εταίρους, τους βασικούς μετόχους, τα μέλη των οργάνων διοίκησης και τα διευθυντικά στελέχη των επιχειρήσεων αυτών.
Επίσης, απαγορεύεται η σύναψη δημοσίων συμβάσεων με επιχειρήσεις των οποίων οι εταίροι ή βασικοί μέτοχοι ή μέλη οργάνων διοίκησης ή διευθυντικά στελέχη είναι επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης ή εταίροι ή βασικοί μέτοχοι ή μέλη οργάνων διοίκησης ή διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων μέσων ενημέρωσης.
